Jak działają sceny obrotowe?

Zgodnie z definicją Encyklopedii Teatru Polskiego scena obrotowa to kolisty ruchomy fragment podłogi sceny (lub nakładana na nią tarcza obrotowa) o napędzie mechanicznym bądź elektrycznym, który umożliwia szybką zmianę dekoracji lub efekty specjalne przy podniesionej kurtynie. Mechanizm sceny obrotowej naszkicował już Leonardo da Vinci, jednak początek jej praktycznego stosowania datuje się na II połowę XVIII wieku.

Scena obrotowa pozwala na przemieszczenie dużych fragmentów dekoracji w krótkim czasie. Umożliwia kompleksową zmianę scenografii w błyskawicznym tempie i bez konieczności przerywania spektaklu. Można też wykorzystać ją do wykonania ruchomej dekoracji, w pełni zintegrowanej ze scenerią bieżących wydarzeń. Jak działa scena obrotowa?

Jak działały pierwsze sceny obrotowe?

Najstarsze japońskie sceny obrotowe były okrągłymi platformami na kółkach, które mocowano do sceny i obracano za pomocą siły ludzkich rąk. Platforma była wyniesiona ponad podłogę sceny, w związku z czym widoczna dla odbiorców spektaklu – tak samo, jak osoby odpowiadające za wprawianie jej w ruch. Z czasem sceny obrotowe udoskonalono, zrównując ich poziom z deskami stałej sceny i tym samym ukrywając obsługę. Ta zmiana była impulsem do dalszych modyfikacji. Dziewiętnastowieczni twórcy teatru kabuki umieścili dodatkowy pierścień obrotowy na zewnątrz okręgu ruchomego podestu – dzięki temu wybiegowi mogli stosować dodatkowe efekty sceniczne, np. mijające się z naprzeciwka łodzie.

Zasada działania współczesnych scen obrotowych

Mniej więcej w tym samym czasie sceny obrotowe przywędrowały do Europy i zyskały szczególną popularność w Niemczech. Za twórcę nowoczesnej sceny obrotowej uznaje się Karla Lautenschlägera, który jako pierwszy użył elektryczności do jej zasilania. Podest sceny Lautenschlägera obracał się na rolkach, które poruszały się po okrągłym torze.

Również współczesne sceny obrotowe obracają się dzięki napędowi silnikowemu. Mechanika budowana przez producenta konstrukcji scenicznych Piasecki i Syn wykorzystuje zaawansowane rozwiązania z zakresu automatyki przemysłowej, co pozwala na jeszcze bardziej precyzyjne sterowanie ruchem platform i poszukiwanie coraz ciekawszych sposobów wykorzystania scen obrotowych w teatrze – i nie tylko. Obrotowe podesty używane są w trakcie rozmaitych widowisk, również na potrzeby produkcji telewizyjnych, pokazów mody oraz do prezentacji produktów, np. podczas targów wystawienniczych czy w salonach motoryzacyjnych.